۵ اشتباه رایج در نصب تابلو برق صنعتی که ایمنی را به خطر می اندازد

تابلو برق صنعتی، تنها یک باکس فلزی پر از کلید و سیم نیست بلکه قلب تپنده سیستم برق کارخانه یا ساختمان شماست. یک نصب غلط می تواند این قلب را از کار بیندازد و منجر به آتش سوزی های فاجعه بار، برق گرفتگی های مرگبار و خسارتهای نجومی شود. شوربختانه بسیاری از این فجایع ریشه در چند اشتباه تکراری و کاملاً قابل پیشگیری دارند. ضروری است که نصب تابلو برق صنعتی درست و اصولی صورت گیرد.

در این مقاله، نه تنها به ۵ اشتباه حیاتی در نصب تابلو برق صنعتی می‌پردازیم، بلکه برای هرکدام یک راه حل عملی بر اساس آخرین استانداردهای بین‌المللی (مانند IEC 61439) ارائه می‌دهیم. در پایان نیز یک هدیه ی ویژه برای شما داریم تا مطمئن شوید پروژه شما از این خطرات در امان است.

اشتباه اول: فرق بین جاهای خشک و مرطوب رو نفهمیدن!

قضیه چیه؟

تابلو برق ها بر اساس مکانی که نصب می شوند، درجه حفاظت متفاوتی دارند. بعضی از تابلوها برای داخل سالن های تمیز و خشک هستند و بعضی دیگر برای محیط های پرگرد و خاک یا حتی جاهای مرطوب. متأسفانه بعضی ها به این موضوع دقت نمی کنند و یک تابلو برق را در جایی نصب می کنند که آب یا گرد و خاک به راحتی به داخل آن نفوذ می کند. اهمیت این موضوع در مورد تابلو برق صنعتی بسیار بیشتر است چراکه از مهمترین تجهیزات برقی در صنایع مختلف است. چنانچه دقت لازم صورت نگیرد و فرایند نصب تابلو برق صنعتی، درست و اصولی انجام نشود خسارات سنگین تری به بار می آید.

چه بلایی سرش می آید؟
رطوبت و گرد و خاک داخل تابلو، باعث اتصالی و корот شدن مدار می شود.
از طرف دیگر قطعات داخل تابلو سریع زنگ می زند و خرابی زود هنگام فرا می رسد.
در بدترین حالت، این مسئله می تواند باعث آتش سوزی شود و کل سیستم از کار بی افتد.

راه‌حل بر اساس استاندارد IEC 60529

• تعیین دقیق محیط نصب: می بایست پیش از خرید تابلو، محیط را به دقت بررسی کنید.

• انتخاب IP Rating مناسب

• در محیط‌های تمیز و داخلی: IP42 یا IP54 کافی است.

•  محیط‌های مرطوب یا شسته شده با آب (مثل استخرها یا سالن‌های غذایی): IP66 یا IP67 کفایت می کند.
•  نصب تجهیزات اضافی: در محیط‌های بسیار مرطوب، استفاده از هیتر (گرمکن) ضد رطوبت داخل تابلو الزامی است تا از تشکیل میعان جلوگیری کند.
• محیط‌های پرگرد و غبار (مثل کارگاه‌ های چوب‌ بری): در این محیطها می بایست حداقل IP65 رعایت گردد.
• محیط‌های با بخارات خورنده: از تابلوهای استینلس استیل (Stainless Steel) با درجه حفاظت بالا استفاده کنید.
• نصب تجهیزات اضافی: در محیط‌های بسیار مرطوب، استفاده از هیتر (گرمکن) ضد رطوبت داخل تابلو الزامی است تا از تشکیل میعان جلوگیری کند.

دومین اشتباه – سهل‌انگاری در سیستم ارتینگ

سیستم ارت تنها یک سیم زائد نیست! متأسفانه بسیاری از تکنسین‌ها در نصب تابلو برق صنعتی، اتصال به زمین را با بی‌مبالاتی انجام می‌دهند. استفاده از سیم با اتصال ضعیف، یا حتی اتصال به یک میله ارت فرسوده و ناکافی بلااستفاده.

عواقب و خطرات

از عواقب و خطرات چنین اشتباهی این است که در صورت وقوع اتصال بدنه، جریان به درستی به زمین منتقل نمی شود. از طرف دیگر کل بدنه فلزی تابلو و حتی ماشین آلات متصل به آن حامل برق می شوند. اینجاست که ممکن است خطر برق گرفتگی شدید و مرگ برای پرسنل به وجود آید. عملکرد نادرست تجهیزات حفاظتی مثل کلید MCCB از دیگر عواقب این اشتباه است.

راه حل بر اساس استاندارد  IEC 60364 & IEEE 80: 

• استفاده از سیم ارت مناسب: حتما باید حواسمان باشد که هنگام نصب تابلو برق صنعتی از سیم ارت مناسب استفاده شود.
• اتصال محکم و عاری از اکسیداسیون: از واشر و نات ضدزنگ استفاده شده و نقطه اتصال کاملاً تمیز و سفت شود.
• پیوند هم‌پتانسیل (Equipotential Bonding): اطمینان حاصل کنید که تمام اجزای فلزی مجاور (لوله‌ها، قاب‌ها) به سیستم ارت اصلی باند شده‌اند تا هیچ اختلاف پتانسیلی وجود نداشته باشد.
• اندازه‌گیری مقاومت زمین: مقاومت سیستم ارت باید زیر یک اهم باشد. این اندازه‌گیری باید سالانه با دستگاه ارت‌ تست انجام شود.

سومین اشتباه: بستن اتصالات به صورت سست و غیر اصولی

قضیه چیه؟
اتصال سیم ها به ترمینال باید با دقت صورت پذیرد و با گشتاور مشخصی سفت شود. خیلی از افراد از آچار معمولی استفاده می کنند و یا ممکن است پیچ ها را یا خیلی شل بندند یا آنقدر محکم که در هر دو بد است .

چه بلایی سرش می آید؟
-نخست آنکه اگر اتصال شل باشد باعث می شود مقاومت افزایش پیدا کند و آن نقطه داغ شود.
– دیگر آنکه این حرارت می تواند به مرور زمان عایق سیم را ذوب کند و در نهایت آتش سوزی رخ دهد.
– چنانچه اتصال بیش از حد محکم باشد به ترمینال یا خود سیم لطمه می زند.

راه حل ساده و استاندارد
• برای سفت کردن پیچ ترمینال ها از آچار ترکمتر (Torque Wrench) استفاده کنید. این آچار مشخص می کند که پیچ را چقدر باید سفت کنید.
• برای سیم های ضخیم، حتماً از زره (Cable Lug) استفاده کنید و آن را با دستگاه پرس مخصوص crimp کنید.
• به صورت دوره ای (مثلاً سالی یکبار) اتصالات پرکاربرد را چک کنید تا شل نشده باشند.

چهارمین اشتباه: استفاده از فیوز و کلید بزرگ‌تر، فقط به خاطر اینکه دائم قطع می‌کند.

مشکل چیست؟
تصور کنید فیوز ماشین لباسشویی شما دائم می‌پرد. یک راه‌حل خطرناک این است که فیوز بزرگ‌ تری بگذارید تا کمتر بسوزد! در صنعت هم همین کار را می‌کنند. وقتی یک کلید برق به طور مکرر قطع می‌کند، به جای پیدا کردن علت واقعی (مثلاً یک موتور خراب)، سراغ کلید قوی‌تر و بزرگ‌تر می‌روند.

چه خطری دارد؟
این کار مثل برداشتن دودگیر از آشپزخانه است. وقتی یک اتصالی یا overload رخ می‌دهد، آن کلید بزرگ‌تر دیگر از سیستم محافظت نمی‌کند. برق زیادی از سیم‌ها عبور می‌کند، سیم‌ها داغ می‌شوند و آتش می‌گیرند.

یک تجربه : یکی دو سال پیش بود که فیوز منزل ما دائم می پرید و همه در عذاب افتاده بودیم. تکنسین آسانسور هم ماهانه می آمد و آسانسور رو سرویس می کرد. از قضا روزی که آمد آسانسور رو چک بکنه فیوز پرید و ماهم مشکل رو بهش گفتیم. میدونید چکار کرد؟ چند رشته سیم به سیمهای فیوز اضافه کرد و گفت دیگه نمی پره! در واقع او فیوز رو بزرگتر کرده بود و این باعث شد همون شب آتش سوزی رخ داد و ما تجربه کردیم که نباید اینکار رو می کرد.

راه حل درست چیست؟

• علت را پیدا کنید: اول باید فهمید چرا کلید قطع می‌کند. آیا موتور گیر کرده؟ آیا سیمی خراب است؟

• از کلید مناسب استفاده کنید: اندازه کلید و سیم باید دقیقاً بر اساس نیازی که آن دستگاه دارد انتخاب شود، نه بزرگ‌تر و نه کوچک‌تر.

• از متخصص کمک بگیرید: تنظیم کلیدها و فیوزها باید توسط یک فرد متخصص و با تجربه انجام شود.

اشتباه پنجم: چپاندن تجهیزات زیاد در یک تابلو کوچک

بیان مشکل

وقتی فضای کافی داخل تابلو برق نباشد و همه سیم‌ها و کلیدها را به زور و با فشار در آن جا دهند، فاصله بین قسمت‌های برقدار کم می‌شود.

چه خطری دارد؟
برق می‌تواند از هوا بپرد! (ایجاد قوس الکتریکی). این اتفاق مثل یک رعد و برق کوچک داخل تابلو است که می‌تواند باعث انفجار شود، تابلو را نابود کند و حتی به افراد نزدیک صدمه بزند.

راه حل درست برای این مشکل چیست؟

• از تابلو با اندازه مناسب استفاده کنید: همیشه تابلو را کمی بزرگ‌تر از چیزی که فکر می‌کنید نیاز دارید بخرید.

• به فاصله ها توجه کنید: بین کلیدها و قطعات برقدار باید به اندازه کافی فاصله باشد.

• از تابلوهای استاندارد استفاده کنید: تابلوهای استاندارد از قبل این فاصله‌ها را رعایت کرده‌اند.

 چگونه مطمئن شوید که نصب تابلو برق صنعتی شما ایمن است؟

این پنج اشتباه می‌تواند بسیار گران تمام شود. برای اطمینان از اینکه پروژه شما این مشکلات را ندارد، ما یک چک‌ لیست رایگان آماده کرده‌ایم.

برای دریافت رایگان این چک‌ لیست، فقط ایمیل خود را به این شماره پیامک کنید.

27 95 013 0912